Mushroom Farming : छोटीशी रूम, कमी भांडवल अन् जास्त नफा, हा व्यवसाय मिळवून देईल बक्कळ पैसा!

घरात मशरूम शेती कशी सुरू करावी?

विशेषज्ञांच्या मते, मशरूमच्या अनेक जातींपैकी ऑयस्टर (Oyster) आणि बटण मशरूम (Button Mushroom) या घरगुती लागवडीसाठी सर्वोत्तम मानल्या जातात. यापैकी ऑयस्टर मशरूम लागवड करणे अधिक सोपे असून, नवशिक्या शेतकऱ्यांसाठी हा एक चांगला पर्याय आहे. मशरूम लागवडीसाठी तुम्हाला काही मूलभूत गोष्टींची आवश्यकता भासते – जसे की मशरूमच्या बिया (स्पॉन), गहू किंवा भाताचा पेंढा, प्लास्टिक पिशव्या/कंटेनर, पाणी फवारणी यंत्र आणि योग्य तापमान-आर्द्रता नियंत्रणासाठी उपकरणे.

योग्य जागेची निवड

मशरूमसाठी थंड, अंधारी आणि हवेशीर जागा आवश्यक असते. थेट सूर्यप्रकाश टाळणे गरजेचे आहे. घरात अशा खोलीचा वापर करावा जिथे तापमान 20-25 अंश सेल्सिअस आणि आर्द्रता 80-90 टक्के दरम्यान राहते. टेरेस, गॅलरीतील बंद जागा, बेसमेंट किंवा शेड यासाठी उपयुक्त असते.

कंपोस्ट कसा तयार करावा?

मशरूम लागवडीसाठी योग्य कंपोस्ट तयार करणे महत्त्वाचे आहे. त्यासाठी भाताचा किंवा गव्हाचा पेंढा सिमेंटच्या जमिनीवर पसरवून त्यात दोन-तीन दिवस पाणी शिंपडावे. हे मिश्रण आर्द्र ठेवावे. नंतर त्यात कोंबडी खत, मोहरीचा पेंढा आणि कॅल्शियम अमोनियम नायट्रेट मिसळून कंपोस्ट तयार करावे. तयार झालेल्या कंपोस्टमध्ये मशरूमच्या बिया पसरवून प्लास्टिक पिशव्यांमध्ये किंवा कंटेनरमध्ये ठेवाव्या.

मशरूमची वाढ आणि काढणी

सामान्यतः मशरूम 2-3 आठवड्यांत उगवायला सुरुवात करतात. दररोज योग्य पद्धतीने पाण्याची फवारणी आणि तापमान-आर्द्रतेची निगा राखावी लागते. जेव्हा मशरूम पूर्ण वाढतात, तेव्हा त्यांना हाताने हलक्या हाताने तोडावे, जेणेकरून पुढील उत्पादनावर परिणाम होणार नाही.

नफा आणि बाजारपेठ

मशरूमना सध्या शहरी बाजारात, रेस्टॉरंट्समध्ये आणि हेल्थ-फूड प्रेमी ग्राहकांमध्ये मोठी मागणी आहे. एकदा मशरूम लागवड यशस्वी झाली, की प्रत्येक चक्रातून तुम्ही 30 ते 50 टक्के नफा मिळवू शकता. कमी जागा, कमी खर्च आणि निश्चित विक्री यामुळे घरगुती मशरूम शेती हा उत्तम स्वयंरोजगाराचा पर्याय ठरतो.