1) मातीची तपासणी व पोषणद्रव्यांची कमतरता
झाडांना योग्य फळधारणा होण्यासाठी मातीतील पोषणद्रव्यांचे प्रमाण संतुलित असणे अत्यंत आवश्यक असते. नत्र (नायट्रोजन) जास्त प्रमाणात असल्यास झाडांची पाने व फांद्या जास्त वाढतात, पण फळधारणा कमी होते. यासाठी नत्र कमी करून फॉस्फरस व पोटॅशयुक्त खतांचा वापर करा. कंपोस्ट खत, सेंद्रिय खत आणि हाडखत यांचा वापर फायदेशीर ठरतो.
2) योग्य प्रमाणात पाणी देणे
अतिपाणी किंवा अपुरी पाण्याची मात्रा दोन्ही झाडांच्या फळधारणेवर परिणाम करतात. उन्हाळ्यात झाडांना सकाळी व संध्याकाळी थोडेसे पाणी द्यावे. पावसाळ्यात निचऱ्याची सोय असावी. मुळांपर्यंत पाणी पोहोचण्यासाठी ठिबक सिंचनाची पद्धतही उपयुक्त ठरते.
3) फुलांपासून फळे बनवण्यासाठी परागसिंचन आवश्यक
फळधारणा होण्यासाठी परागसिंचन आवश्यक असते. घराच्या बागांमध्ये मधमाशा, फुलपाखरे कमी प्रमाणात येत असल्याने परागसिंचन अपूर्ण राहते. यासाठी झाडांवर सौम्य हाताने ब्रशने पराग एक फुलातून दुसऱ्या फुलात हलवावे. टोमॅटो, भेंडी, पेरू यांसारख्या झाडांवर हा उपाय उपयोगी ठरतो.
4) छाटणी आणि झाडांची निगा
झाडांवर अनावश्यक फांद्या, वाळलेली पाने काढून टाकणे आवश्यक असते. यामुळे झाडाला योग्य हवा, प्रकाश मिळतो व नव्या कोंबांना चालना मिळते. फळझाडांची वेळेवर छाटणी केल्यास त्यांना अधिक फुलोरा व फळधारणा होते.
5)कीड व रोग व्यवस्थापन
झाडांना फळे न येण्यामागे अनेक वेळा किडींचा प्रादुर्भाव असतो. तेलकट पाने, गळणाऱ्या फळे, कोमेजलेली फुले ही लक्षणे असतील तर सेंद्रिय कीटकनाशकांचा वापर करावा. लसूण, मिरची व हळदीचा काढा किंवा नीम अर्क वापरणे उपयुक्त ठरते.
6) फळझाडांना योग्य हवामान आवश्यक
घरच्या गार्डनमध्ये झाडे लावताना त्या प्रजातीला आवश्यक तापमान, सूर्यप्रकाश व आर्द्रतेचा विचार करावा. काही फळझाडांना थंड हवामान आवश्यक असते तर काहींना उन्हाळा. उदा. स्ट्रॉबेरी थंड हवामानात,तर पपई गरम हवामानात चांगली वाढते.
Mumbai,Maharashtra
May 14, 2025 11:18 AM IST