मत्स्यशास्त्रज्ञापासून ते ‘पद्मश्री’पर्यंत! मत्स्य व कृषी संशोधक डॉ. सुब्बण्णा अय्यप्पन यांची प्रेरणादायी कारकीर्द

शासकीय सेवेत प्रभावी कार्य

डॉ. अय्यप्पन यांनी भारत सरकारच्या विविध महत्त्वाच्या पदांवर काम केले. त्यांनी भारतीय कृषी संशोधन परिषद (ICAR) चे महासंचालक आणि कृषी संशोधन व शिक्षण विभागाचे (DARE) सचिव म्हणून जानेवारी 2010 ते फेब्रुवारी 2016 या काळात कार्यभार सांभाळला. ते ICAR चे नेतृत्व करणारे पहिले ‘नॉन-क्रॉप’ शास्त्रज्ञ होते. याशिवाय, त्यांनी मणिपूर येथील केंद्रीय कृषी विद्यापीठाचे कुलपती म्हणूनही कार्य केले.

राष्ट्रीय संस्थांमध्ये नेतृत्व

देशात मत्स्य क्षेत्राच्या विकासासाठी त्यांनी राष्ट्रीय मत्स्य विकास मंडळाचे (NFDB) संस्थापक मुख्य कार्यकारी अधिकारी म्हणून काम केले. तसेच राष्ट्रीय चाचणी आणि अंशांकन प्रयोगशाळा मान्यता मंडळाचे (NABL) अध्यक्षपदही भूषवले.

संशोधन आणि शिक्षण क्षेत्रात प्रदीर्घ कारकीर्द

1978 साली डॉ. अय्यप्पन यांनी सेंट्रल इनलँड फिशरीज रिसर्च इन्स्टिट्यूट, बॅरकपूर येथे शास्त्रज्ञ म्हणून कारकिर्दीला सुरुवात केली. त्यानंतर ते सेंट्रल इन्स्टिट्यूट ऑफ फ्रेशवॉटर अक्वाकल्चर (CIFA), भुवनेश्वर आणि सेंट्रल इन्स्टिट्यूट ऑफ फिशरीज एज्युकेशन (CIFE), मुंबई चे संचालक म्हणून नियुक्त झाले.

2002 साली ते ICAR मुख्यालयात मत्स्य उपमहासंचालक (Deputy Director General – Fisheries) या पदावर रुजू झाले आणि आठ वर्षांपर्यंत या पदावर कार्यरत होते.

शिक्षण व संशोधन

डॉ. अय्यप्पन यांनी मंगलोर येथील फिश प्रॉडक्शन अँड मॅनेजमेंट या विषयात पदव्युत्तर शिक्षण घेतले होते आणि बंगळूर विद्यापीठातून पीएच.डी. प्राप्त केली होती. त्यांनी मत्स्यविज्ञान, जलतंत्री (limnology) आणि जलजीव मायक्रोबायोलॉजी यांसारख्या विषयांवर अनेक संशोधन निबंध प्रकाशित केले आणि देशातील मत्स्यपालन कार्यक्रमांमध्ये योगदान दिले.

पुरस्कार आणि सन्मान

त्यांच्या उल्लेखनीय कार्यासाठी भारत सरकारने 2022 मध्ये त्यांना ‘पद्मश्री’ पुरस्काराने सन्मानित केले. याशिवाय त्यांना झहूर कासिम सुवर्णपदक, ICAR विशेष पुरस्कार, डॉ. व्ही. जी. झिंग्रन सुवर्णपदक यांसारखे अनेक पुरस्कार मिळाले. 2023 मध्ये ‘एशियन सायंटिस्ट 100’ या यादीत त्यांचे नाव समाविष्ट करण्यात आले होते.

राष्ट्रीय धोरण निर्मितीत मोलाची भूमिका

भारताच्या मत्स्य आणि जलसंपदा क्षेत्रात डॉ. अय्यप्पन यांचे योगदान अत्यंत मोलाचे होते. त्यांनी राष्ट्रीय धोरणे तयार करण्यात आणि संशोधनाला दिशा देण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली.

दरम्यान, त्यांच्या निधनाने भारतीय कृषी व मत्स्य विज्ञान क्षेत्रात मोठी पोकळी निर्माण झाली आहे. देशाने एक दूरदृष्टी असलेला संशोधक आणि धोरणकार गमावला आहे.