Last Updated:
Silk Farming :पारंपरिक शेतीत वाढते उत्पादन खर्च, बदलते हवामान आणि बाजारातील अस्थिरता यामुळे शेतकरी अडचणीत आलेले आहेत. अशा परिस्थितीत रेशीम शेती (Silk Farming) म्हणजेच कोकून उत्पादन हा एक फायदेशीर पर्याय बनू शकतो.
मुंबई : पारंपरिक शेतीत वाढते उत्पादन खर्च, बदलते हवामान आणि बाजारातील अस्थिरता यामुळे शेतकरी अडचणीत आलेले आहेत. अशा परिस्थितीत रेशीम शेती (Silk Farming) म्हणजेच कोकून उत्पादन हा एक फायदेशीर पर्याय बनू शकतो. कमी जमीन, माफक गुंतवणूक आणि सरकारी अनुदानामुळे रेशीम शेतीकडे महाराष्ट्रातील अनेक शेतकऱ्यांचा ओढा वाढतो आहे.
रेशीम शेती म्हणजे काय?
रेशीम शेती म्हणजे रेशीम कीटक (Silkworm) पालन करून त्यांच्याकडून कोकून तयार करून रेशीम (Silk) उत्पादन घेणे. हे कीटक मुख्यतः झाडांच्या पानांवर पोसले जातात. त्यांना योग्य तापमान व आर्द्रतेच्या वातावरणात वाढवले जाते. काही आठवड्यांतच हे कीटक कोष तयार करतात आणि त्यातूनच शुद्ध रेशीम धागा मिळतो.
महाराष्ट्रातील संधी
रेशीम शेती पूर्वी कर्नाटक, आंध्र प्रदेश, तामिळनाडूमध्ये लोकप्रिय होती. मात्र आता महाराष्ट्रातील विदर्भ, मराठवाडा, पुणे, कोल्हापूर, नागपूर व नाशिक परिसरातील अनेक शेतकरीही या शेतीकडे वळू लागले आहेत. राज्य शासनाने व रेशीम संचालनालयाने या क्षेत्रात प्रशिक्षण, तांत्रिक मदत, मोफत मुळेबिचे, तसेच 60% पर्यंत अनुदान देण्याच्या योजना सुरू केल्या आहेत.
किती खर्च आणि किती नफा?
रेशीम शेतीसाठी एकरी सुमारे 25,000 रु ते 40,000 इतका प्रारंभिक खर्च अपेक्षित असतो. यामध्ये मुळेबे लागवड, कीटक पालन शेड तयार करणे, उपकरणे व मेहनत यांचा समावेश होतो. एकरी वार्षिक उत्पादन सुमारे 30 ते 40 किलो कोकून इतके होते. कोकूनचे बाजारभाव सरासरी 450 ते 650 रु प्रतिकिलो असतात. त्यामुळे एका एकरातून वर्षाला 1.5 ते 2.5 लाख रुपयांचा निव्वळ नफा मिळू शकतो.
शेतकऱ्यांसाठी सल्ला
स्थानिक हवामान व पाण्याच्या उपलब्धतेनुसार मुळेबे जाती निवडाव्यात.
प्रारंभी लहान प्रमाणावर सुरुवात करून अनुभव घ्यावा.
कीटक पालनातील तांत्रिक गोष्टी शिकण्यासाठी सरकारी प्रशिक्षण घ्यावे.
बाजारातील मागणी, कोकून दर, व सरकारी योजनांची माहिती ठेवावी.
Mumbai,Maharashtra
June 08, 2025 3:55 PM IST
