Dairy Farming : उन्हाळ्यात गाय- म्हशींच्या दुधाची फॅट कशी वाढवायची? समजून घ्या सोप्या ट्रिक्स

उन्हाळ्यात फॅट कमी का होतो?

उन्हाळ्यात तापमान वाढल्यामुळे दूध उत्पादनात आणि फॅटमध्ये लक्षणीय घट होते. संकरित गायींसाठी 20 ते 27 अंश सेल्सिअस हे आदर्श तापमान मानले जाते. परंतु जेव्हा तापमान 27 अंशांवरून वाढते, तेव्हा फॅटमध्ये 15 ते 20 टक्क्यांपर्यंत घट होण्याची शक्यता असते. दर 5 अंश सेल्सिअस वाढीसोबत सुमारे 0.2% फॅट कमी होते.

तापमान नियंत्रणासाठी उपाययोजना

गोठ्यामध्ये पंखे, धुके फवारणी यंत्रणा बसवाव्यात. जनावरांसाठी पुरेसा पाण्याचा पुरवठा आणि सावली उपलब्ध असावी. गरज असल्यास थंड हवामान तयार करणारी उपकरणे वापरावीत.

जनावरांच्या आहाराचे योग्य नियोजन

जनावरांच्या आहारात 65–75% तंतुमय पदार्थ (कडबा, वैरण, ऊसाची पाचट)असावी. हिरवा व सुका चारा समप्रमाणात द्यावा. यामुळे रुमेनमध्ये फायबर मॅट तयार होतो, जो स्निग्धांश वाढवण्यास मदत करतो.

दूध काढण्याच्या योग्य पद्धती

दूध काढताना सुरुवातीच्या धारांमध्ये फॅट कमी (1%), आणि शेवटच्या धारांमध्ये जास्त (8–10%) असते.त्यामुळे पूर्णपणे दूध काढणे आवश्यक आहे. दूध काढण्याच्या वेळांमध्ये 12 तासांपेक्षा अधिक अंतर नसावे, अन्यथा फॅट घटतो.

इतर महत्त्वाचे घटक

वयस्कर जनावरांमध्ये फॅट नैसर्गिकरीत्या कमी असतो. तसेच अशक्त किंवा आजारी जनावरांमध्ये फॅट कमी असतो. काही जाती जास्त फॅटयुक्त दूध देतात.त्यामुळे चांगल्या जातींची निवड आवश्यक ठरते.पाणी किंवा दूध भुकटी मिसळल्यास फॅट कृत्रिमरीत्या कमी/दिशाभूल करणारे दिसते.

नियमित देखभाल आणि आरोग्य व्यवस्थापन

जनावरांची वेळोवेळी आरोग्य तपासणी आवश्यक ठरते.योग्य प्रजनन व्यवस्थापनामुळे दर्जेदार वंश टिकवता येतो.ऊन्हाळ्यात तापमानाचा ताण कमी करण्यासाठी खास गोठा व्यवस्थापन महत्त्वाचे.

दरम्यान, दुधातील फॅट घटण्याची कारणे अनेक असली तरी,योग्य तापमान नियंत्रण, संतुलित आहार, दूध काढण्याच्या योग्य पद्धती,आणि आरोग्य व्यवस्थापनाच्या मदतीने उन्हाळ्यातही दूध आणि त्यातील फॅटचे प्रमाण टिकवता येते. त्यामुळे दूध उत्पादकांचा आर्थिक फायदा होतो आणि ग्राहकांपर्यंत उच्च दर्जाचे दूध पोहोचवता येते.