Dairy Farming : उन्हाळ्यात जनावरांचा गोठा ठेवा थंडा थंडा, कूल कूल! ते कसं? वाचा सविस्तर

जनावरांना उष्णतेपासून वाचवण्यासाठी प्रभावी उपाय

उन्हाळ्याच्या तीव्र उष्णतेपासून जनावरांना वाचवण्यासाठी पशुपालकांनी काही महत्त्वाच्या गोष्टींची काळजी घेतली पाहिजे. योग्य व्यवस्थापन केल्यास उन्हाळ्याचा परिणाम कमी करता येतो आणि दुधाच्या उत्पादनावर होणारा विपरीत प्रभाव टाळता येतो.

1) गोठ्याची योग्य रचना व थंड वातावरणाची सोय

जनावरांना गुदमरून जाण्याची वेळ येऊ नये म्हणून त्यांना मोकळ्या आणि हवेशीर ठिकाणी ठेवावे.

गोठा झाडांच्या दाट सावलीत बांधल्यास उन्हाचा त्रास कमी होतो.

गरम हवा अडकू नये यासाठी गोठ्याची उंची पुरेशी असावी.

स्टीलच्या पत्र्याऐवजी छतावर सीमेंटचे पत्रे बसवावेत, कारण स्टीलचे पत्रे उन्हामुळे अधिक गरम होतात.

जर स्टीलचे पत्रे असतील, तर त्यावर गवत टाकून त्याचे तापमान नियंत्रित करावे.

गोठ्याचा रंग शक्यतो पांढरा असावा, त्यामुळे उष्णतेचा प्रभाव कमी होतो.

2) तापमान नियंत्रित करण्यासाठी उपाय

गोठ्यात उष्णता वाढू नये म्हणून मोठे पंखे बसवावेत.

छतावर टाकलेल्या गवतावर नियमितपणे पाणी शिंपडल्यास वातावरण थंड राहते.

गोठ्याच्या खिडक्यांवर ओले बारदाने बांधल्यास आत येणाऱ्या गरम वाऱ्याचा प्रभाव कमी होतो.

गरम दिवसांमध्ये गोठ्यात पाणी शिंपडून वातावरण थंड ठेवावे.

3) जनावरांना आरामदायी वातावरण देणे

जनावरांना एकमेकांच्या खूप जवळ बांधू नये, त्यामुळे त्यांना हालचाल करणे सोपे जाते.

उन्हाळ्यात गोठ्यात अनावश्यक गर्दी होणार नाही याची काळजी घ्यावी.

झाडांच्या सावलीचा फायदा घेण्यासाठी गोठ्याभोवती अधिक झाडे लावावीत.

4) पाणी आणि आहार व्यवस्थापन

जनावरांसाठी 24 तास ताजे आणि स्वच्छ पाणी उपलब्ध करून द्यावे.

उष्णतेच्या दिवसांत साधारणतः एका जनावराला 40 ते 50 लिटर पाणी लागते.

दुधाळ जनावरांसाठी 1 लिटर दूध तयार होण्यासाठी 4 लिटर अतिरिक्त पाणी आवश्यक असते.

हिरव्या चाऱ्याचा पुरेसा साठा करून ठेवावा आणि त्याचे योग्य प्रकारे व्यवस्थापन करावे.

चारा सुरक्षित ठेवण्यासाठी गव्हाणीचा वापर करावा, त्यामुळे चारा खराब होणार नाही.

उन्हाळ्यात पोषणमूल्ये युक्त खाद्य पुरविण्यावर विशेष भर द्यावा.

5) जनावरांचे आरोग्य आणि स्वच्छता व्यवस्थापन

उन्हाळ्यात गोचीड, उवा आणि परोपजीवी वाढण्याची शक्यता जास्त असते, त्यामुळे नियमितपणे गोठ्यात आणि जनावरांवर कीटकनाशक फवारणी करावी.

जनावरांच्या अंगाची स्वच्छता नियमित राखावी आणि त्यांना शक्य तितके थंड ठेवण्याचा प्रयत्न करावा.

दुधाळ जनावरांच्या आहारात खनिजे आणि जीवनसत्त्वांचा समावेश करावा, त्यामुळे त्यांचे आरोग्य सुधारेल.

जनावरांना तापमानवाढीच्या ताणापासून मुक्त ठेवण्यासाठी अधिक सावधगिरी बाळगावी.

संपूर्ण व्यवस्थापनामुळे दूध उत्पादन टिकवता येईल

उष्णतेच्या काळात जनावरांचे योग्य व्यवस्थापन केल्यास त्यांच्या आरोग्यावर होणारा ताण कमी होतो आणि दूध उत्पादन टिकून राहते. पशुपालकांनी उन्हाळ्यात गोठ्याच्या स्वच्छतेची, आहाराच्या योग्य नियोजनाची आणि पिण्याच्या पाण्याच्या सातत्यपूर्ण पुरवठ्याची विशेष काळजी घ्यावी. यामुळे जनावरांना उष्णतेपासून संरक्षण मिळेल, त्यांच्या आरोग्यावर कोणताही परिणाम होणार नाही आणि दुधाचे उत्पादनही घटणार नाही. योग्य नियोजन आणि वैज्ञानिक पद्धतींचा अवलंब केल्यास उन्हाळ्यातही जनावरांचे आरोग्य सुधारू शकते आणि त्यांचे उत्पन्न टिकवता येऊ शकते.