Agriculture News : पावसाळ्यात विहिरींची भूजल पातळी वाढवण्यासाठी शेतकऱ्यांनी काय उपाययोजना कराव्यात?

1) रेन वॉटर हार्वेस्टिंग प्रणाली राबवणे

शेतकऱ्यांनी त्यांच्या शेतात व घराभोवती पावसाचे पाणी साठवण्यासाठी रेन वॉटर हार्वेस्टिंग (पर्जन्यजल संचयन) प्रणाली तयार करावी. घराच्या छतावर पडणारे पाणी गाळण्याची व्यवस्था करून ते थेट विहिरीकडे किंवा भूमिगत टाकीमध्ये सोडावे. यामुळे पावसाचे पाणी जमिनीत मुरेल आणि भूजल पातळी वाढेल.

2) पाणी मुरविण्याचे बंधारे बांधणे

शेताच्या कडेने किंवा नाल्यांवर मातीचे वा दगडांचे बंधारे घालून पावसाचे पाणी अडवावे. यामुळे ते पाणी जमिनीत मुरून विहिरींना पूरक ठरेल. झाडांची लागवड करून मातीचे नुकसानही टाळता येते.

3) सोक पिट्स तयार करणे

शेताच्या विविध भागात पाणी मुरवण्यासाठी ‘सोक पिट्स’ म्हणजेच पाण्याचे मुरण खड्डे खोदावेत. हे खड्डे विशिष्ट ठिकाणी खोदून त्यात पावसाचे पाणी भरून मुरवले तर जमिनीखालील पाण्याची पातळी वाढते.

4) पारंपरिक जलसंधारण पद्धतींचा अवलंब

पूर्वीपासून वापरल्या जाणाऱ्या पारंपरिक जलसंधारण पद्धतींचा आजही उपयोग होऊ शकतो. उदाहरणार्थ, पाडळ, नालाबंधन, झिरप पाण्याची शेततळी, या माध्यमातून पावसाचे पाणी साठवून भूजल वाढवता येते.

5) शेततळी आणि जलसाठा टाक्या बांधणे

शेतकरी त्यांच्या शेतात लहान जलसाठा टाक्या किंवा शेततळी तयार करू शकतात. यामध्ये साठवलेले पाणी हळूहळू जमिनीत मुरते आणि विहिरीजवळील भूजल पातळी वाढवते. यासोबतच हे पाणी सिंचनासाठी वापरले जाऊ शकते.

7) अवाजवी पाणी उपसा टाळणे

भूजलाची पातळी टिकवून ठेवण्यासाठी त्याचा वापर समतोल असावा. विहिरींमधून अवाजवी पाणी उपसा टाळून, गरजेनुसारच पाणी वापरणे गरजेचे आहे.