भूधारणा पद्धतीचे चार प्रमुख प्रकार
भोगवटादार वर्ग-1 जमीन
यामध्ये शेतकऱ्याच जमीन मालक असतो. शासनाची कोणतीही अट न ठेवता विक्री करता येते.
भोगवटादार वर्ग-2 जमीन
शासनाच्या परवानगीशिवाय हस्तांतर (विक्री/खरेदी) करता येत नाही. नियंत्रित अथवा प्रतिबंधित जमिनींच्या श्रेणीत मोडते.
शासकीय पट्टेदार जमीन
शासन मालकीची असते. 10, 30, 50 किंवा 99 वर्षांसाठी भाडेपट्ट्यावर दिली जाते.
‘महाराष्ट्र शासन’ जमिनी
पूर्णतः शासकीय मालकीच्या असतात.कोणालाही मालकी हस्तांतरण करता येत नाही.
भोगवटादार वर्ग-2 जमिनींचे प्रकार
राज्य शासनाच्या 17 मार्च 2012 आणि 15 मार्च 2021 रोजीच्या निर्णयानुसार, एकूण 16 प्रकारांच्या जमिनी भोगवटादार वर्ग-2 मध्ये समाविष्ट करण्यात आल्या आहेत. यांचा नोंद क्रमांक गाव नमुना 1 क मध्ये दिला जातो.
16 प्रमुख प्रकारांची यादी
मुंबई कुळ कायद्याखाली विकलेली जमीन – 1 क (1)
इनाम व वतन जमिनी (देवस्थान वगळता) – 1 क (2)
शेतमजूर, भूमीहीन यांना दिलेल्या योजना जमिनी – 1 क (3)
सामाजिक संस्थांना दिलेल्या योजना जमिनी – 1 क (4)
सिलिंग अधिनियम अंतर्गत दिलेल्या जमिनी – 1 क (5)
महानगर/नगरपालिकेच्या आराखड्यातील जमिनी – 1 क (6)
देवस्थान इनाम जमिनी – 1 क (7)
आदिवासी खातेदारांची जमीन (कलम 36 अ) – 1 क (8)
पुनर्वसन कायद्यानुसार दिलेली जमीन – 1 क (9)
भाडेपट्टा जमिनी – 1 क (10)
भूदान/ग्रामदान जमिनी – 1 क (11)
प्रलंबित चौकशीतील खासगी वने व सिलिंग जमिनी – 1 क (12)
भूमीधारी हक्कातून मिळालेली जमीन – 1 क (13)
कमाल मर्यादेच्या सूटदार जमिनी – 1 क (14)
भूसंपादनातून संपादित जमिनी – 1 क (15)
वक्फ जमिनी – 1 क (16)
कोणत्या जमिनी वर्ग-1 मध्ये रूपांतर करता येत नाही?
खालील प्रकारांच्या जमिनींचे भोगवटादार वर्ग-1 मध्ये रूपांतर करता येत नाही:
सिलिंग अधिनियमातील वाटप जमिनी
महानगर/नगरपालिका विकास आराखड्यातील शासकीय जमिनी
देवस्थान इनाम जमिनी
आदिवासी खातेदारांची जमीन (कलम 36 अ)
खासगी वने / चौकशी प्रलंबित जमिनी
कमाल मर्यादेच्या सूटदार जमिनी
भूसंपादनातून मिळालेल्या जमिनी
वक्फ जमिनी
Mumbai,Maharashtra
May 26, 2025 12:53 PM IST
कोणत्या भोगवटादार वर्ग -2 जमिनींचे वर्ग-1 मध्ये रूपांतर करता येत नाही? वाचा सविस्तर