त्यामुळे जमीनधारकांनी सातबारा उतारा आणि इतर नोंदी नियमितपणे तपासून योग्य माहिती आहे का याची खातरजमा करणे अत्यावश्यक आहे. जमिनीच्या मालकीत बदल होण्याची प्रमुख कारणे आणि त्यामागची कायदेशीर प्रक्रिया समजून घेणे प्रत्येक नागरिकासाठी उपयुक्त ठरते.
जमिनीच्या मालकी हक्कात बदल होण्याची प्रमुख कारणे
1) भूसंपादन
सरकारी प्रकल्पांकरिता – जसे रस्ते, धरणे, औद्योगिक वसाहती, विमानतळ इ. – सरकार नागरिकांकडून जमीन संपादित करते. ही प्रक्रिया “भूसंपादन, पुनर्वसन आणि पुनर्व्यवस्थापन अधिनियम 2013” अंतर्गत पार पडते.
या प्रक्रियेत मूळ मालकाचे नाव हटवून संबंधित सरकारी प्रकल्पाचे नाव सातबारा उताऱ्यावर नोंदवले जाते. भरपाई बाजारभावानुसार दिली जाते आणि नोंद अधिकृत असते.
2) खरेदी-विक्री व्यवहार
कोणीतरी जमीन खरेदी केल्यास, अधिकृत नोंदणीकृत खरेदीखताच्या आधारे मालक बदल केला जातो. तलाठी व महसूल कर्मचारी फेरफार नोंद तयार करतात आणि मंडळ अधिकाऱ्याच्या मंजुरीनंतर तो सातबारा उताऱ्यावर चढतो.
3) वारस नोंद
मालकाच्या मृत्यूनंतर, त्याचे वारस 90 दिवसांच्या आत अर्ज सादर करून मालकीहक्क मिळवू शकतात. मृत्यू प्रमाणपत्र, वारस प्रमाणपत्र व इतर आवश्यक कागदपत्रांच्या आधारे महसूल विभाग चौकशी करतो आणि मालकी हक्क नोंदवतो.
4) न्यायालयीन वाटप
जमिनीत अनेक सहहक्कधारक असल्यास आणि सहमती न झाल्यास, प्रकरण सिव्हिल कोर्टात जातं. सीपीसी कायद्याच्या कलम 54 अंतर्गत न्यायालय वाटपाचा निर्णय देते आणि महसूल प्रशासन त्या आदेशानुसार फेरफार करतो.
5) सक्षम अधिकाऱ्याचा आदेश
चुकीच्या नोंदी झाल्यास संबंधित व्यक्ती अपील करू शकतो. जर अपील ग्राह्य धरले गेले, तर सक्षम अधिकाऱ्याच्या आदेशाने नोंदी दुरुस्त केल्या जातात.
Mumbai,Maharashtra
सातबारा उताऱ्यातील नावात कधी बदल होतो? कारणे, नियम काय आहे? जाणून घ्या सविस्तर
